مقدمه
محیط پیرامون ما با وجود افراد، اشیاء و
رویدادهای متعدد ومتنوع بسیار پیچیده است بعلاوه کنش متقابل وتغییرات مداوم
موجود در عوامل مختلف پیچیدگی فزاینده‌ای را بر زندگی انسان تحمیل می‌کند.
و انسان برای مقابله با این همه تغییرات بدنبال یافتن راه‌حلهای مناسب
برای سازگاری است.
از آنجائیکه منابع خطر و ارضاء نیاز ما نیز پیوسته
در حال تغییرند. لازمة زندگی پویایی در سازگاری ارگانیسم با محیط است. و
فرایندهای یادگیری پویایی لازم برای ارگانیسم را فراهم می‌کند تا بتواند با
شرایط محیطی گوناگون به زندگی خود ادامه دهد. یعنی علاوه براینکه محرکهای
مختلف مثبت، منفی یا خنثی را بشناسد. رفتارهای مناسب مقابل هر کدام از
محرکها را یاد بگیرد واین یادگیری به طرق مختلف از ابتدای زندی نوع بشر
صورت گرفته است اما امروزه با تکامل زندگی بشر یادگیری عمومی و کسب دانش از
طریق آموزش بخش مهمی از اطلاعات لازم برای سازگاری را در اختیار قرار
می‌دهد. (السون و هرگنهان ،1997)
بیان مسئله
وقتی دانش‌آموزان تحت آموزش رسمی قرار می‌گیرند. پاسخهای متفاوتی نسبت به
محرکهای محیطی از جمله فرایندهای یاددهی – یادگیری از خود بروز می‌دهند.
برای درک تفاوتهای دانش‌آموزان در آموزش یکسان لازم است ویژگیهای ورودی
یادگیرندگان مورد مطالعه قرار بگیرد. ویژگیهای عاطفی، فیزیولوژیکی و شناختی
یادگیرندگان در نحوه واکنش آنها بر محرکها تأثیر دارد وشیوه‌های یادگیری
از جمله این ویژگیهاست. و از موضوعاتی است که در دهه‌های اخیر به خصوص توسط
نظریه‌پردازان شناختی مورد توجه واقع شده است.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول
مقدمه …………………………………………………………………………………………………. 3
بیان مسأله……………………………………………………………………………………………… 4
اهمیت و ضرورت پژوهش………………………………………………………………………… 8
اهداف پژوهش………………………………………………………………………………………. 10
گزاره‌های تحقیق (سؤال‌ها / فرضیه‌ها) …………………………………………………………. 11
معرفی نوع متغیرها و تعاریف عملیاتی……………………………………………………………. 11
فصل دوم
مقدمه…………………………………………………………………………………………………… 16
یادگیری از دیدگاه روانشناسی رفتارگرا………………………………………………………… 17
یادگیری از دیدگاه روانشناسی شناختی…………………………………………………………. 19
نظریه رشدشناختی پیاژه……………………………………………………………………………. 21
نظریه یادگیری گشتالت……………………………………………………………………………. 23
نظریه یادگیری معنی‌دار کلامی…………………………………………………………………… 24
نظریه پردازش اطلاعات……………………………………………………………………………. 27
راهبردهای شناختی – فراشناختی…………………………………………………………………. 31
راهبردهای تکرار در تکالیف ساده یادگیری………………………………………………….. 33
راهبرد مرور ذهنی در تکالیف پیچیده یادگیری……………………………………………….. 35
راهبرد بسط دهی در تکالیف پایه…………………………………………………………………. 36
راهبرد بسط دهی در تکالیف پیچیده…………………………………………………………….. 37
راهبرد سازماندهی در تکالیف پایه……………………………………………………………….. 38
راهبرد سازماندهی در تکالیف پیچیده یادگیری……………………………………………….. 40
فراشناخت…………………………………………………………………………………………….. 41
معلمان کارآمد……………………………………………………………………………………….. 47
پرورش مهارتهای فکری…………………………………………………………………………. 48
پرورش مهارتهای حل مسئله…………………………………………………………………….. 49
مهارتهای تدریس……………………………………………………………………………………. 53
دستورالعمل‌های قبل از مطالعه…………………………………………………………………….. 58
دستورالعمل‌های هنگام مطالعه…………………………………………………………………….. 59
دستورالعمل‌های بعد از مطالعه…………………………………………………………………….. 61
دستورالعمل‌های جهت گسترش حافظه………………………………………………………….. 62
دستورالعمل‌های بهسازی حافظه…………………………………………………………………… 63
ادبیات پژوهش موجود در موضوع مورد مطالعه……………………………………………….. 66
فصل سوم
1-3- روش تحقیق………………………………………………………………………………….. 76
2-3- جامعة مورد مطالعه…………………………………………………………………………… 76
1-3-3- نمونه مورد مطالعه و روش نمونه‌گیری……………………………………………….. 76
2-3-2- ملاک انتخاب نمونه…………………………………………………………………….. 77
4-3- ابزار پژوهش………………………………………………………………………………….. 77
1-4-3- معرفی ابزار………………………………………………………………………………… 77
2-4-3- اعتبار آزمون………………………………………………………………………………. 79
5-3- روش نمره‌گذاری……………………………………………………………………………. 79
6-3- روش تجزیه و تحلیل آماری………………………………………………………………. 80
فصل چهارم
میزان درآمد خانواده………………………………………………………………………………… 82
میزان تحصیلات پدر آزمودنیها…………………………………………………………………… 83
میزان تحصیلات مادر آزمودنیها………………………………………………………………….. 84
شغل پدر………………………………………………………………………………………………. 85
شغل مادر……………………………………………………………………………………………… 86
توزیع فراوانی دانش‌آموزان برحسب موفقیت تحصیلی……………………………………….. 86
میانگین انحراف استاندارد راهبردهای یادگیری در دو گروه موق و ناموفق………………. 88
بخش استنباطی………………………………………………………………………………………. 89
رابطه بین راهبردهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی در رشته ریاضی فیزیک با درس حسابان90
رابطه بین راهبردهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی در رشته ریاضی فیزیک با درس فیزیک92
رابطه بین راهبردهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی در گروه علوم تجربی با نمره درس شیمی93
رابطه بین راهبردهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی در گروه علوم تجربی با نمره درس زیست‌شناسی94
رابطه بین راهبردهای یادگیری با پیشرفت تحصیلی در گروه علوم انسانی با درس جامعه‌شناسی96
نوع راهبردهای یادگیری که دانش‌آموزان موفق و ناموفق در رشته ریاضی بکار می‌برند چیست؟99
نوع راهبردهای یادگیری که دانش‌آموزان موفق و ناموفق در رشته علوم تجربی بکار می‌برند چیست؟100
تحلیل ممیز……………………………………………………………………………………………. 101
نوع راهبردهای یادگیری که دانش‌آموزان موفق و ناموفق در رشته علوم انسانی به کار می‌برند چیست؟102
تحلیل ممیز……………………………………………………………………………………………. 102
فصل پنجم
بحث و نتیجه‌گیری………………………………………………………………………………….. 105
محدویت‌ها……………………………………………………………………………………………. 113
پیشنهادها………………………………………………………………………………………………. 114
منابع فارسی…………………………………………………………………………………………… 115
منابع انگلیسی…………………………………………………………………………………………. 118
مقدمه :
در دنیای پیچیده ، هیچکس بی نیاز از تعلیم وتربیت نیست . امروز فعالیت در مدرسه ودر امر آموزش ، خود بخش عظیمی از زندگی انسآنها شده است . لحظاتی را به خاطر می آوریم که چگونه نشستن در کلاس، گوش دادن به صدای یکنواخت معلم ،حفظ کردن بدون فهم مطالب درسی ، دلهره واضطراب ناشی از امتحان، وسرزنش معلمان ووالدین موجب نفرت وگریز ما از کلاس درس ومحیط آموزشی می شد .راستی چرا ؟! چرا فعالیتهای آموزشی نتوانست مارابا محیط آموزش مأنوس ، وبه یاد گیری علاقه‌مند کند ؟ چرا فعالیتهای مدرسه با تهدید اصرار معلمان صورت می گرفت؟ چرا شاگردان از تعطیل شدن مدرسه احساس رضایت وخوشحالی می‌کردند؟ مقصر اصلی جه کسی بود؟ معلم ناتوان وناآگاه یا شاگرد بی‌علاقه و بی‌استعداد؟ آیا معلمان تعلیم وتربیت، نتوانسته‌اند امکانات مطلوب یادگیری و زمینه‌های شکوفایی استعداد شاگردان را فراهم کنند؟ و یا انتخاب روشهای تدریس به درستی انجام نشده است؟ اگاهی و شناخت معلم از اصول و روشهای تعلیم و تربیت عامل مهمی است که می‌تواند اورا در کار خود موفق و موید سازد. معلم باید قادر باشد با شناخت شاگردان وآگاهی از فرایند تدریس، نیازهای آنان را مشخص کند و با در نظر گرفتن توانا‌یی‌های ایشان به ایجاد وضعیت مطلوب آموزش اهتمام ورزد .
«فهرست»
فصل اول :
موضوع …………………………………………………………………………………………………. 1
مقدمه …………………………………………………………………………………………………….. 1
بیان مسئله ……………………………………………………………………………………………… 2
فرضیه …………………………………………………………………………………………………… 2
اهداف ……………………………………………………………………………………………………. 2
جامعه آماری ………………………………………………………………………………………….. 2
نمونه گیری……………………………………………………………………………………………… 2
تعاریف واصطلاحات………………………………………………………………………………… 3
فصل دوم : ادبیات وپیشینه تحقیق
مقدمه……………………………………………………………………………………………………… 4
معرفی روشهای مختلف تدریس…………………………………………………………………. 4
بخش اول : برسی روشهای سنتی و تأثیرآنها در یادگیری دانش آموزان……….. 5
روش حفظ وتکرار…………………………………………………………………………………… 5
محاسن ومحدودیتهای روش حفظ وتکرار…………………………………………………… 6
روش سخنرانی………………………………………………………………………………………… 7
مراحل اجرای روش سخنرانی…………………………………………………………………… 8
محاسن و معایب محدودیتهای روشهای سخنرانی……………………………………….. 26
نتیجه………………………………………………………………………………………………………. 31
روش پرسش وپاسخ………………………………………………………………………………… 32
هدف از روش پرسش وپاسخ……………………………………………………………………. 34
محاسن ومحدودیتهای روش پرسش وپاسخ……………………………………………….. 34
روش نمایش (نمایش علمی )……………………………………………………………………… 35
مراحل اجرای روش نمایش……………………………………………………………………….. 35
محاسن ومحدودیتهای روش نمایش…………………………………………………………… 37
روش ایفای نقش …………………………………………………………………………………….. 38
فنون کلی اجرای نمایش …………………………………………………………………………… 39
مراحل اجرای روش ایفای نقش…………………………………………………………………. 39
روش گردش علمی ………………………………………………………………………………….. 41
روش بحث گروهی…………………………………………………………………………………… 46
چه دروس و موضوعاتی را می توان با روش بحث گروهی تدریس کرد؟………. 47
درچه موقعیتی ویرای چه هدفی می توان از روش بحث گروهی استفاده کرد؟… 49
مراحل اجرای روش بحث گروهی………………………………………………………………. 50
محاسن ومحدودیتهای روش بحث گروهی …………………………………………………. 61
روش آزما یشگاهی(آزمایشی)…………………………………………………………………… 62
محاسن ومحدودیتهای روش آزمایشی……………………………………………………….. 65
خلاصه ………………………………………………………………………………………………….. 66
بخش دوم : بررسی روشهای تدریس جدید وتأثیر آنها در یاد گیری دانش آموزان70
روشهای آموزش انفرادی…………………………………………………………………………. 71
هدفهای آموزش انفرادی…………………………………………………………………………… 72
طرح کلر وسطوح مختلف آن………………………………………………………………………. 75
روشهای مختلف آموزش انفرادی………………………………………………………………. 79
سازماندهی مجدد مدارس برای آموزش انفرادی…………………………………………. 88
خلاصه……………………………………………………………………………………………………. 95
روش مسأله ای……………………………………………………………………………………….. 96
شرایط اجرای روش مسأله ای………………………………………………………………….. 96
چگونگی اجرای روش مسأله ای………………………………………………………………… 97
محاسن ومحدودیتهای روش مسأله ای………………………………………………………. 99
روش واحدها…………………………………………………………………………………………… 100
ویژگی روش واحدها………………………………………………………………………………… 101
مراحل اجرای روش واحدها……………………………………………………………………… 102
روش واحد موضوع…………………………………………………………………………………. 104
ویژگیهای روش واحد موضوع………………………………………………………………….. 104
محاسن ومحدودیتهای روش واحد موضوع………………………………………………… 105
روش واحد تجربی ………………………………………………………………………………….. 106
ویژگیهای روش واحد تجربی…………………………………………………………………….. 106
نمونه ای از یک واحد تجربی …………………………………………………………………….. 107
روش واحد طرح………………………………………………………………………………………. 109
ویژگی های روش واحد طرح ……………………………………………………………………. 109
محاسن ومحدودیتهای روش واحد طرح …………………………………………………….. 111
خلاصه ………………………………………………………………………………………………….. 112
فصل سوم طرح تحقیق
متغییرها………………………………………………………………………………………………….. 116
جامعه آماری ونمونه گیری های مختلف توسط دانشمندان……………………………. 116
جامعه اماری ونمونه گیری محقق………………………………………………………………. 120
جدول……………………………………………………………………………………………………… 123
نمودار ………………………………………………………………………………………………….. 123
آمار توصیفی…………………………………………………………………………………………… 124
شاخص مرکزی……………………………………………………………………………………….. 125
فصل چهارم:
نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………… 126
پیشنهادات……………………………………………………………………………………………….. 127
رد یا قبول فرضیه……………………………………………………………………………………. 127
فرم خام………………………………………………………………………………………………….. 128
منابع مأخذ………………………………………………………………………………………………. 129
واژه نامه ……………………………………………………………………………………………….. 131