مقدمه
اقتصاد روستایی شامل تمام فعالیتهای اقتصاد کشاورزی و غیر کشاورزی در مناطق روستایی است. از آنجایی که هدف غایی علم اقتصاد تامین مواد غذایی و رفاه عمومی تلقی می شود، لذا بررسی وضعیت و چگونگی انجام فعالیتهای کشاورزی در اقتصاد روستایی کشور از اهمیت زیادی برخوردار است. چرا که در شرایط فعلی، کشاورزی مهمترین فعالیت اقتصادی در اغلب روستاهای ایران بوده و لازم است به عنوان محور برنامه های توسعه قرار گیرد. محوریت کشاورزی و روستا در برنامه های توسعه به این معنی است که از بخشی نگری محض پرهیز شده و مناطق روستایی به عنوان مکانهای تولیدی مورد توجه جدی قرار گیرد و همه بخشهای اقتصادی در راستای تحقق اهداف توسعه ملی، به صورت هماهنگ و مکمل عمل کنند.
محدودیت زمین و عوامل تولید از یک سو و افزایش جمعیت از طرف دیگر، بازدهی تولیدی زمین را کاهش داده و اقتصاد نواحی روستایی را ناپایدار ساخته است. افزایش نیاز کشور به مواد غذایی، لزوم توسعه هماهنگ نواحی روستایی به منظور ایجاد تعادلهای منطقه ای ، محدودیت های منابع تولید در نواحی روستایی، محدودیت سرمایه و نیروی انسانی متخصص، عقب ماندگی تکنولوژیک و الگوهای توسعه تمرکزگرا از عمده چالش های محیطی ، اقتصادی و اجتماعی نواحی روستایی در دهه آینده تلقی می گردد. راهکار لازم برای رهایی از چالش های مذکور شناخت قابلیت ها و محدودیتهای نواحی روستایی؛ تنوع بخشی به اقتصاد روستایی و رواج فعالیتهای جدید است. این راهکار می تواند وابستگی اقتصاد روستایی به اقتصاد کشاورزی را کاهش دهد. چرا که اقتصاد کشاورزی در ایران به شرایط محیطی و اقلیمی وابسته بوده و نوسانات اقلیمی در درآمد کشاورزان بسیار موثر است. افزایش تولید و درآمد ، مدیریت منابع تولید و از بین بردن فقر در نواحی روستایی از مهمترین وظایف برنامه ریزان اقتصاد روستایی است.
فهرست مطالب
فصل اول : مبانی اقتصاد روستا
موضوع علم اقتصاد. 9
رابطه اقتصاد و جغرافیا …. ..12
موضوعات علم اقتصاد. ……17
اقتصاد تولید کشاورزی …….20.
بنیان اقتصادی.. ..22
بنیان های اقتصادی اجتماعی جامعه.. 22
نظام اقتصادی.. 24
انواع نظامهای اقتصادی.. 25
سازمان فعالیتهای اقتصادی.. 31
عوامل توسعه اقتصادی روستا 35
جمعیت… 36
سرمایه و سرمایه‌گذاری.. 38
ابداعات… 40
مبادلات بین‌المللی.. 41
رشد جمعیت و توسعه اقتصادی.. 42
رشد جمعیت و توسعه اقتصادیدر روستا 44
موانع توسعه اقتصادی روستا 46
دورهای باطل فقر. 47
نرخ ناچیز تمرکز سرمایه. 48
موانع اجتماعی فرهنگی.. 49
تنگناههای کشاورزی.. 50
کمبود نیروی انسانی متخصص و ماهر… .51
مفاهیم و اصطلاحات پایه در اقتصاد روستایی…..52
فصل دوم : کشاورزی واقتصاد روستایی
اقتصاد روستایی ……..59
کشاورزی و اقتصاد ملی.. 60
کشاورزی و توسعه روستایی.. 66
چالش‌های عمده توسعه روستایی.. 70
کشاورزی و توسعه اقتصادی روستا 78
فرایند تولید در بخش کشاورزی.. 83
مهاجرت و اقتصاد روستایی.. 87
سیاستهای تحول اقتصاد روستایی.. 90
نقش دولت در اقتصاد روستایی و کشاورزی.. 94
ضرورتهای دخالت دولت در بخش کشاورزی….95
علل عقب ماندگی اقتصادی نواحی روستایی.. 96
علل درونی.. 98
ـ بالا بودن نرخ رشد جمعیت… 98
ـ عدم دسترسی به امکانات عمومی: 100
ـ غلبه داشتن کشاورزی سنتی به عنوان مهمترین بخش اشتغال و تولید. 100
ـ محدودیت منابع تولید. 101
ـ عدم وجود قوه خلاقیت و ابتکار. 102
ـ کمبود سرمایه و کالاهای سرمایه‌ای.. 102
ـ کوچکی، تعدد وپراکندگی قطعات زراعی.. 103
عوامل بیرونی.. ….105
ـ دو گانگی چند گانگی اقتصادی کشور. 105
ـ عقب ماندگی تکنولوژی.. 107
ـ نابرابری.. 108
- درآمد – هزینه خانوار شهری و روستایی…. ……..110
ـ الگوهای توسعه. .112
– قوانین و مقررات و اثرات اقتصاد سیاسی….113
نقش مسکن در اقتصاد روستایی.. 116
تاثیر فعالیت اقتصادی بر روی اشکال مساکن.. 117
سازمانهای مدیریتی روستا 125
فصل سوم : بنیانهای اقتصادی روستا
منابع و عوامل تولید بخش کشاورزی.. ..130
زمین.. 130
تقسیم بندی اقتصادی زمین.. 142
آب… 149
پائین بودن راندمان آبیاری.. 153
اقتصاد آب در مناطق روستایی.. 156
عرضه اقتصادی آب… 156
تقاضای آب… 157
نیروی انسانی.. 160
راهبردهای بکارگیری نیروی کار مازاد. 166
اشتغال و بیکاری در مناطق روستایی.. 168
اشتغال در مناطق روستایی.. 169
وضعیت اشتغال و تحولات آن در بخشهای مختلف اقتصادی.. 173
ساخت آموزشی شاغلین بخش کشاورزی.. 178
سرمایه. 182
نقش سرمایه در بخش کشاورزی.. 182
اهمیت تمرکز سرمایه در مناطق روستایی.. 185
منابع تامین سرمایه. 187
- منابع مالی رسمی.. 187
منابع مالی غیر رسمی.. 200
زمینه های سرمایه گذاری در روستا 205
نقش سرمایه به عنوان یک عامل تولید. 206
سرمایه‌گذاری در جهت توسعه و بهبود استفاده از منابع آب و زمین.. 207
سرمایه‌گذاری در زمینه‌های نیروی انسانی و تحقیقات… 211
نقش بازاریابی در اقتصاد روستایی.. 219
بازاریابی محصولات کشاورزی.. 219
عملیات بازاریابی.. …..223
عوامل بازار. 226
شیوه بررسی اقتصاد روستا …….231
فصل چهارم صنایع روستایی
صنایع روستایی، تعاریف و ویژگیها 239
خصوصیات و ویژگیهای صنایع روستایی ……….241
صنایع روستایی در ایران ……242
توسعه صنایع روستایی با هدف توسعه روستایی.. 247
توسعه صنایع روستایی با هدف توسعه بخش کشاورزی….250
تعریف صنایع روستایی در ایران. 260
نواحی صنعتی روستایی.. 264
مزایای ایجاد نواحی روستایی …. 265
موانع توسعه صنعتی روستاها 266