مقدمه:
انسان بدوی چون «دم» یا «روان» خود را شناخت، بر او نام همزاد داد و در تصویر برکه‌ها با او ملاقات و در سایه هایش او را همراه نمود و موجودات دیگر را نیز به خود قیاس سپس بر این باور شد که جادو علمی است قابل اطمینان و او را از گزند حوادث مصون و بر غلبه با دشمنان یاری می دهد . او با جادو ، رقصها ، شکلهای نقاشی شده بسیار ساده و انتزاعی و باورهایی راسخ ، بر مراسم جادویی تأکید می ورزید و این اعمال را تنها داروی امراض و برکت ریزش باران و غلبه بر رقیب و شکار می دانست . ولی هر چه از عمر بشر گذشت ، برخورد او با عالم خارج بیشتر ، و آزمایشهای او مکررتر شد . حوزه دید و دریافت او وسعت گرفت و مفاهیم کهنه بی اعتبار گشت . بشر بیش از بیش به جدایی بی جان و جاندار و انسان و حیوان پی برد . جان را به حیوانات و گیاهان مختص ساخت و خود را واجد چیزی پنداشت برتر و فاخرتر از جان سائقه خودبینی بر آن شد که «روان» یا «روح» آدمی کاملا” از جسم مستقل است و بر خلاف «جان حیوانی» با مردن تن، نمی میرد .
فهرست
عنوان صفحه
چکیده
پیشگفتار
مقدمه 1
فصل اول: ضمیرناخودآگاه چیست
بخش اول
ضمیر ناخود آگاه چیست؟ 9
آشنایی با دو نیمکره 12
بخش دوم
فروید و ضمیر ناخودآگاه 21
نظریه‌هایی در مورد ناخودآگاه 30
فصل دوم : آفرینش هنری کودکان
بخش اول
تاریخچة مطالعة نقاشی کودکان 41
طبقه‌بندی مراحل رشد نقاشی در کودکان 42
الف – خط‌خطی کردن ( از تولد تا دو سالگی ) 43
ب – از دوسالگی تا پنج سالگی ( ماندالا) 45
ج – پنج تا هشت سالگی (شفاف‌بینی ) 48
د- هشت تا سیزده سالگی (واقع‌گرایی بصری) 49
مراحل رشد از دیدگاه پیاژه 51
مراحل رشد از دیدگاه فروید 58
بخش دوم
نقاشی چیست؟ 66
الف – خط 67
ب – فضا 68
ج – رنگ 69
د – تصویر 69
هـ – سنبلها و نمادها 70
نظریهای ادراکی تصاویر 72
الف – نظریه‌های پرسپکتیو ـ فرافکنی 72
ب – نظریه‌های بوم شناختی گیبسون 74
ج – نظریة ساختمان‌گرایان دربارة ادراک تصویر 76
د – نظریة گشتالت ادراک تصویری 79
بخش سوم
فرآیندهای پیچیده نقاشی و تأثیرات آن بر نقاشی کودکان 84
الف – زبان گرافیکی در نقاشی کودکان 85
- شکلهای ساده 85
- رجهان الگو و حرکت 88
- ترکیب‌بندی شکلهای و خطوط 89
- تعیین محل 90
- ترتیب و توالی 91
- برنامه‌ریزی 92
- طرح 93
ب – تأثیر موقعیت نسبی نقاشی 95
ج – تأثیر سرمشقهای بصری و مکانی 96
فصل سوم
افکار فروید و کاربردهای ضمیر ناخودآگاه در شکل‌گیری سبک سوررآلیسم
بخش اول
هنر نوین 109
سرآغاز 109
الف – مفهوم، شناخت، تصویر 110
ب – سبک، شکل، محتوا 113
بخش دوم
دادا بستری برای سوررآلیسم 118
الف – باروک تا دادا 119
ب – داداایسم 125
- آغاز کار 125
- مانیفست و بیانیه‌ها 129
- نتیجه و پایان کار داداایسم 131
بخش سوم
فروید و مراتب سوررآلیسم 136
الف – اتوماتیسم پدیده خود انگیختگی 136
ب – ضمیر ناخودآگاه 142
- تخیل 144
- رؤیا 147
- نماد 151
ج – از ارسطو تا هگل 154
د -نظریه‌های هنری فروید 159
تصعید یا برتر نمودن 161
بخش چهارم
سوررآلیسم
الف- آغاز کار 165
ب- بحثی در باب سوررآلیسم 166
فصل چهارم:
مقایسه نقش ضمیر ناخودآگاه در آثار هنری کودک و هنرمندان سوررآلیسم
بخش اول
روش تحلیلی ساختار نقاشی کودکان 169
سرآغاز 169
بررسی ویژگی‌های ساختاری و محتوای نقاشی در کودکان 171
الف – تحلیل فضای نقاشی کودکان 171
ب – خطوط ترسیمی 175
ج –رنگ و تخیلات 177
- نماد رنگها 184
جنبه های تحلیلی ساختار نقاشی کودکان 190
الف – نمادگرایی کلی و اجزای نمادین در نقاشی کودکان 191
- خانه – درخت – آدمک 191
بررسی سمبولیک ( اعضای آدمک ) 204
الف – سر 204
ب – صورت 204
ج – تنه 207
د – اعضا 208
هـ – خورشید و ماه 211
و – حیوانات 213
نقاشی و ناسازگاری 215
- عقب افتادگی ذهنی 217
تفسیر نقاشی کودکان 218
سایه زدن 218
هنر و درک هنری کودکان 229
بخش دوم
تحلیل آثار نقاشی سوررآلیسم 232
سر آغاز 232
تحلیل در آثار نقاشی سوررآلیسم 258
اتوماتیسم در اروتیسم درسوررآل 260
نقش جنسیت در آثار کودکان 289
الف – ترسیم آدمک و مراحل تحول عاطفی 289
- مرحله دهانی 289
- مرحله مقعدی 290
- مرحله احلیلی 291
- مرحله اد‌یپی ـ تناسلی 292
ب – اولین ترسیمهای کودک از اختلاف جنسیت 293
ج – رمزگرایی جنسی در نقاشی 294
د – نمادهای جنسی در آثار نقاشی کودکان 296
نتیجه گیری 309
منابع و مآخذ 315